Kiedy siać koniczynę?

Koniczynę najlepiej jest wysiać między 15 marca a 15 września. Wcześniejszy siew jest ryzykowny ze względu na przymrozki. Wskazany jest siew koniczyny po wczesnej uprawie zbóż lub ziemniaków. Wtedy rośliny mają czas na rozwój i nie są narażone na chwasty. Koniczyna podczas kiełkowania wymaga więcej wody niż trawa, czas siewu trzeba dostosować do pogody. Kiedy najlepiej siać koniczynę?  

Jakie występują rodzaje koniczyny?

Obecnie znanych jest ponad 245 odmian roślin z rodzaju koniczyny (Trifolium).  16 z nich jest uprawianych w rolnictwie, jako rośliny pastewne lub jako nawóz zielony. Powszechnie do koniczyn zalicza się również inne rośliny, takie jak szczaw (rodzaj Oxalis), chociaż taksonomicznie są tylko bardzo daleko spokrewnione.

Do najpopularniejszych gatunków koniczyny uprawianej w Polsce należą czerwona (Trofolium pratense) i biała (Trifolium repens). Specjaliści polecają również koniczynę szwedzką, nazywaną białoróżową, perską i krwistoczerwoną. Tę ostatnią można zbierać w postaci kiełków lub zielonych listków, ponieważ jest jadalna. Warto wiedzieć, że z koniczyną spokrewniona jest kozieradka. Nasiona kozieradki mają szczególnie wysoką zawartość składników odżywczych, w tym olejków eterycznych, białka, garbników i saponin. Wśród koniczyn jednorocznych najwszechstronniejsza jest odmiana Michela Fixation. Osoby uprawiające ogrody znają również z pewnością odmianę egipską oraz podobną do koniczyny - komonicę zwyczajną.

Jakiej gleby wymaga koniczyna?

Koniczyna nie toleruje kwaśnych podłoży, które hamują jej wzrost. Dla gleb piaszczystych optymalna jest wartość pH od 5,2 do 5,5, a dla gleb gliniastych od 6 do 6,5. Najlepiej jest pobrać próbkę gleby do badania. Bardzo ważny dla prawidłowego ukorzenienia jest poziom azotu. Koniczyna czuje się najbardziej komfortowo z wartością poniżej 150. Z tego powodu nie należy czasowo nawozić w okresie siewu koniczyny.

Koniczyna czerwona jest rośliną wymagającą pod względem glebowym i wodnym. Najlepiej rośnie na wilgotnej glebie piaskowo-gliniastej, bogatej w wapń. Poziom wód gruntowych może wynosić około 110-150 cm, a obfite opady są najbardziej pożądane od połowy maja do początku września. Roczny poziom powinien optymalnie wynosić co najmniej 600 mm.

Znacznie mniej wymagająca jest koniczyna biała. Odpowiednia dla tej rośliny jest zarówno gleba piaszczysta, lekko kwaśna lub obojętna, jak i glina i torf. Ponieważ tworzy system drobnych korzeni, które sprawiają, że jest silnie ukorzeniona dobrze znosi zarówno susze jak i okresowe zalania. Potrzebuje jednak dużo światła. Ilość minimalnych rocznych opadów jest podobna, jak w przypadku koniczyny czerwonej i wynosi około 550-620 mm. Nie sprzyjają jej intensywne upały w okresie wegetatywnym.

Koniczyna krwistoczerwona potrzebuje mniej wody niż łąkowa oraz lekko kwaśnych i obojętnych gleb piaszczystych i piaszczysto-gliniastych. Roślina źle znosi mrozy a temperatura około -10 stopni powoduje wymarzanie. Nie służy jej również obfity śnieg i przymrozki wczesną wiosną. Z tego względu najlepsze do uprawy koniczyny krwistoczerwonej są tereny o łagodnym klimacie. Najmniej wymagającą jest jednoroczna koniczyna Michela Fixation. Brak preferencji powoduje, że uprawa udaje się zarówno na glebach o odczynie kwaśnym, jak i zasadowym. Nie tylko dobrze znosi okresy zalania, ale nawet lekkie zasolenie i podłoże podmokłe.

Kiedy jest najlepsza pora na siew koniczyny?

Koniczynę czerwoną najlepiej siać około połowy kwietnia, ewentualnie w porze letniej, do końca lipca, jeśli pierwszy siew się nie udał. Roślinę można wsiać w poplony ozime na początku września. Najbardziej powszechnym sposobem siewu jest wsiewka w owies lub w jary jęczmień. Ilość potrzebnego materiału siewnego zależy od odmiany koniczyny czerwonej. W przypadku diploidalnej jest to od 10 do około 14 kg na hektar. Odmiany haploidalnej potrzeba więcej, od 12 do 18 kg. Jeśli koniczyna ma być wsiewką, wysiew musi być większy o mniej więcej 3,5 kg. W celu wzbogacenia uprawy o bakterie brodawkowe zalecane jest dodatkowe zaprawienie Nitraginą.

Po okresie zimowym, jeśli koniczyna czerwona wymarła, w jej miejsce można wsiać wiosną koniczynę krwistoczerwoną. Jest to jedyna możliwość wysiewu tej rośliny o tej porze roku w plonie głównym. W pozostałych przypadkach optymalnym terminem siewu jest jesień. W międzyplonach ozimych koniczyna krwistoczerwona sprawdza się z ozimą wyką i życicą pod koniec sierpnia. Na hektar potrzeba aż 20 do 25 kg nasion koniczyny krwistoczerwonej.

Optymalną porą siewu koniczyny białej jest marzec i kwiecień. Jesienią można wsiać roślinę w oziminy, ale tylko na lekkich, niezbyt wilgotnych glebach. Ponadto należy to zrobić jeszcze przed wczesnymi przymrozkami. Koniczyna biała najlepiej rośnie z jarą rośliną ochronną. Dobrze sprawdzają się zboża, takie jak owies, jęczmień i żyto. W takiej formie wsiewa się na głębokość 1-2 cm i przy rozstawie rzędów 15 cm. Potrzeba około 8-10 kg nasion na hektar. Zakładając pastwiska trzeba pamiętać, że roślina wysiewana z trawami przetrwa najwyżej 3 lata.

Jakie jest znaczenie koniczyny w rolnictwie?

Różne gatunki koniczyny są ważną częścią płodozmianu od początku XVIII wieku. Mają szczególne znaczenie w produkcji pasz, gdyż dzięki wysokiej zawartości białka i minerałów sprawiają, że są wyjątkowo smaczne. Dodatkowo koniczyny wiążą azot przy udziale bakterii brodawkowych. W ten sposób przyczyniają się do lepszego zaopatrzenia gleby i późniejszych upraw w ten pierwiastek. Koniczyna znacznie poprawia również strukturę gleby. Oferowana przez producenta nasion Agronas koniczyna Michela Fixation ma szczególnie długi system korzeniowy, który sprzyja napowietrzeniu gleby. Dodatek koniczyny ogranicza konieczność nawożenia łąk i pastwisk, co ma duże znaczenie w rolnictwie ekologicznym.

Suszone kwiaty koniczyny białej i czerwonej były stosowane w dawnej medycynie ludowej jako skuteczny lek na różne dolegliwości. Herbatę z czerwonej koniczyny stosowano zewnętrznie na kaszel i chrypkę, a zewnętrznie przeciw chorobom skóry. Wywar z koniczyny białej przynosił ulgę w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych, a także był stosowany przy infekcjach dróg oddechowych, zapaleniu gruczołów i bólach reumatycznych. Również współcześnie koniczyna ceniona jest ze względu na swoje liczne właściwości prozdrowotne. Czerwona koniczyna znana jest z działania wyciszającego i sprzyjającego koncentracji. Ma również funkcje przeciwzapalne. Przyrządza się z niej napary i syropy, ponadto jest rośliną wysoce miododajną.